ÖZDER ŞEYDA UYANIK
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Ekim 2024 enflasyonunu 4 Kasım Pazartesi 10:00’da açıklayacak. Birçok hesaplama için önemli görülen ekim enflasyonunda öne çıkan bir diğer gösterge de enflasyondaki gerilemenin yılsonu hedeflerine yakınsaması olacak.
Ekonomistlerin yakından takip ettiği verilerde İstanbul fiyatlarını baz alan İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) Ücretliler Geçinme Endeksi de bulunurken, KKTC’nin enflasyon verileri de karşılaştırmalarda önemli bir veri olarak görülüyor.
Harcama kalemleri detaylarında, dar gelirli vatandaşın en çok etkilendiği alanlardan olan gıda özelinde, Türk-İş’in açlık ve yoksulluk verileriyle, Bilgi Üniversitesi Finansal Uygulama ve Araştırma Merkezi (Center for Financial Studies (CEFIS)) verileri ve Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Gıda Fiyat Endeksi (TEGE) de karşılaştırma imkânı sunuyor.
Diğer bütçe etkileyici kalemlerden olan konut, ulaştırma ve giyimde de İTO ve KKTC verileri dikkat çekiyor. Endeksler üzerinden hesaplanan verilerin detaylarına yakından bakalım.
Enflasyon verilerindeki farklılık
2015 yılından itibaren yıllık enflasyonlardaki değişimi gösteren TÜİK, İTO ve KKTC tüketici fiyatları verileri birlikte bakıldığında 2018 ve 2021 kur atakları sonrası dönemlerde farklılaşma gösteriyor. Ayrışan verilerde, KKTC’nin yüksek kaldığı görülürken, İTO verileri 2018’de en düşük enflasyon olarak göze çarpıyor. 2021 sonrası ise en düşük ölçümlerde TÜİK farkı açıyor.
Son olarak Eylül 2024’te KKTC’nin yıllık enflasyonu yüzde 63,57 olurken, İTO’da yıllık fiyat değişimi yüzde 59,18 ve TÜİK’in eylül enflasyonu da yüzde 49,38 oluyor. Son açıklanan Ekim 2024 verisinde İTO’da gerileme sınırlı kalarak yüzde 59,10 olarak açıklandı.
Dar gelirlinin ana harcama kalemi gıda enflasyonu
Gıda fiyatlarında ölçümler çeşitleniyor. Türk-İş, CEFIS ve TEPAV da gıda fiyatları ölçümünde bir gösterge olurken, TÜİK gıda enflasyonu da en düşük oranla tabloda yer alıyor.
2018 başından bu yana bakıldığında, KKTC’nin ardından TÜİK yüksek fiyat değişimlerinde ikinci sırada yer alırken, 2022 itibarıyla en düşük ölçümleri açıklıyor.
Online fiyat ölçümleri yapan CEFIS en yüksek verilerde öne çıkarken, son aylarda yıllık değişimleri açıklayan TEPAV TEGE de Ankara fiyatlarını baz alan Türk-İş ile gerilemeyi teyit ediyor.
Konut enflasyonu
Ölçümlerde konut kalemlerinde TÜİK, İTO ve KKTC verilerine bakıldığında, İTO yeniden yükselişe geçerken, KKTC’de 2022 zirvelerine yakın bölgeden sert gerileme dikkat çekiyor. TÜİK’i en çok zorlayan kalem olarak gözüken konut fiyatlarında, son aylarda en yüksek veriler dikkat çekiyor.
Ulaştırmada İstanbul farkı
2022’de Rusya-Ukrayna savaşı sonrasında yaşanan enerji fiyatlarındaki yükselişle KKTC ulaştırma enflasyonu zirveye çıkarken, İTO ve TÜİK ulaştırma kalemlerinde benzer seyirler görülüyor. 2023’ün ikinci yarısında tüm veriler uyumlu hareket ederken, İstanbul fiyatları özelinde İTO yüksek seyrini Ekim 2024’e dek koruyarak yeniden yükseliş seyri gösteriyor.
Giyimde açık ara TÜİK en ucuz
Giyim enflasyonunda TÜİK verileri en düşük seviyede seyrederken, İstanbul fiyatlarını baz alan İTO ile KKTC verileri benzer bir seyir izlese de dönemsel ayrışmalar da dikkat çekiyor. 2024’ün başından bu yana tüm verilerde düşüş dikkat çekerken, aradaki fark halen açık görünüyor.
